Dossier
Gras en weidegang
Gras en weidegang vormen de basis van de Nederlandse melkveehouderij. Wageningen University & Research werkt aan een grondgebonden melkveehouderij van de toekomst. Wij verrichten onderzoek naar de effecten van weidegang en naar optimale benutting van grasland.
Beweiden vraagt vakmanschap
De laatste jaren is met onderzoek en kennis veel geïnvesteerd in het vergroten van het vakmanschap rond beweiding. Het aantal bedrijven dat aan (deel)weidegang doet is in vijf jaar tijd met ruim 5 procent gestegen naar 83 procent in 2019. De nadruk verschuift nu naar functionele weidegang; koeien die vers gras opnemen en dat direct omzetten in melk en vlees. Gras krijgt een steeds belangrijkere rol in de natuurlijke kringloop. In ons beweidingsonderzoek vormt vers (kruidenrijk) gras de basis van het rantsoen van de toekomst.
Een diversiteit aan melkveebedrijven
De Nederlandse melkveehouderij kent verschillende vormen van melkvee houden; van extensief tot intensief, van biologisch of gangbaar tot hightech en combinaties daarvan. Regionale verschillen, zoals verschil in grondsoort en ontwatering, zijn bepalend in het maken van keuzes in de bedrijfsvoering en het best passende ruwvoersysteem. Deze diversiteit speelt een grote rol bij de uitvoering van onderzoek en kennisontwikkeling.
Gras in een duurzaam voedselsysteem
Optimaal landgebruik is een voorwaarde voor een duurzaam landbouwsysteem, waarbij keuzes tussen permanent grasland of gewasrotatie centraal staan. Bij gewasrotatie is nauwe samenwerking wenselijk tussen de (melk)veehouderij en akkerbouw. Gras en weidegang spelen een belangrijke rol bij het verder beperken van inputs en dragen bij aan een hogere benutting in de kringloop van bodem-gewas-dier-mest.
Vraagstukken over landgebruik
Wageningen University & Research biedt oplossingsrichtingen voor vraagstukken over landgebruik voor landbouw, natuur, energie en waterberging. Onderzoek en kennisoverdracht vinden plaats voor(?) landschappelijke ordeningsvraagstukken zoals mixed delta's, veenweiden, Natura 2000 en stads- of zorglandbouw.
Uitgelicht: Bouwstenen Beweiding
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Onderzoeksvisie gras en weidegang
Door onderzoek naar vakmanschap in beweiden en graslandmanagement, voor een diversiteit aan bedrijven en met optimaal landgebruik werken we aan de grondgebonden melkveehouderij van de toekomst. Lees meer over de visie van WUR, die is uitgesplitst in 7 onderzoeksthema’s.
1. Maatschappelijk systeem
Nieuwe bedrijfsconcepten met gras als vertrekpunt
Door het slim combineren van bedrijfsvoering en regioplannen ontstaan nieuwe verdienmodellen die tevens een bijdrage leveren aan de wensen vanuit de maatschappij.
Deze zoektocht naar gebiedsgerichte oplossingen biedt kansen voor bestaande ondernemers die hun koers willen wijzigen. En voor nieuwe type ondernemers in een coöperatief regiomodel met andere financieringsvormen dan alleen het familiebedrijf model.
2. De weidekoe: genen en gedrag
Meer kennis over graasgedrag en grasopname
De ideale ‘weidekoe’ graast graag veel en zet gras efficiënt om in melk, maar gaat ook efficiënt om met het stalrantsoen. Met onderzoek vergroten we de kennis over de oorsprong van verschillen in graasgedrag en hoe die verschillen gebruikt kunnen worden om op te sturen via fokkerij.
Daarnaast is er ook aandacht voor het effect van opvoeding, huisvesting en management op de ideale weidekoe, om zo ook op kortere termijn te kunnen sturen.
3. Gras in de gewasrotatie
Meer kennis over gras in de gewasrotatie
Dit onderzoek focust op de integratie van gras en weidegang in het bouwplan. De centrale vraag is: welke gewassen moet ik in welke verhouding in tijd en ruimte verbouwen om te voldoen aan de gestelde doelen en randvoorwaarden?
Die doelen en randvoorwaarden zijn onder andere het beperken van emissies, het stimuleren van biodiversiteit, omgaan met klimaatverandering, reduceren van inputs en economische duurzaamheid in de vorm van verdienmodellen.
4. De bodem als basis voor kringlooplandbouw
Effect van weiden en adaptief bemesten van de bodem
De bodem vormt de basis voor de kringloop bodem-gras-koe-mest. Daarom is het cruciaal om de bodem goed te onderhouden. Dit onderzoek geeft inzicht in:
- De effecten van weidegang en diverse beweidingssystemen op (bodem)biodiversiteit en opbouw van organische stof, in vergelijking tot maaien
- Hoe adaptief bemesten kan bijdragen aan een betere bodembalans (N, P, C) en daarmee aan een betere benutting van nutriënten, minder uitspoeling en mogelijk een hogere opbrengst
- Hoe een langer weideseizoen kan bijdragen aan het realiseren van natuurlijk koegedrag, kostprijsverlaging en minder ammoniakemissies
5. Functioneel kruidenrijk grasland
Effect op het ecosysteem, diergezondheid en productie
Kruiden in grasland kunnen een bijdrage leveren aan het oplossen van grote uitdagingen waar de melkveehouderij voor staat: verminderen van de uitstoot van stikstof (ammoniak) en broeikasgas, behoud en bevordering van de biodiversiteit, adaptatie aan en mitigatie van klimaatverandering.
Door onderzoek geven we invulling aan de waarde van kruidenrijk grasland en biodiversiteit. We leren welke kruiden nodig zijn, en hoe het kruidenrijke grasland in stand te houden is.
6. Meten is weten: ook in het grasland
Schatten en voorspellen van de opbrengst en kwaliteit
Het bestaande basisgroeimodel voor gras wordt in dit onderzoek gecombineerd met perceelspecifieke waarnemingen. Dit geeft meer inzicht dan die van het model en de metingen afzonderlijk. Digitalisering maakt koppelingen tussen deze databronnen mogelijk:
- Generieke informatie, zoals weerdata, bodemtextuur en hydrologische kenmerken
- Gemeten biomassa door middel van grashoogte, drone- en satellietbeelden
- Effect van handelen op het vlak van bemesten, maaien, weiden, bloten en beregenen
7. Vers gras als basis voor het rantsoen
Een lagere uitstoot en beter sturen op kwaliteit
De kwaliteit van vers gras kent veel variatie. Door dit onderzoek willen we gras benutten als sturingsmechanisme om emissies te reduceren door bijvoorbeeld het maaitijdstip of de wijze van beweiden. Of door te variëren in de totale rantsoensamenstelling, via het verdelen van de melkproductie tussen weide- en stalseizoen, zodat de meeste melk wordt geproduceerd op het rantsoen met de laagste emissie. Ook door te sturen op graslandmanagement via bemesting en grashoogte bij maaien of beweiden is een optie.
In duurzamere melkveehouderij met een betere kringloop, minder uitstoot en meer biodiversiteit is grasland de spil waar het om draait
Video's
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Lees ook dit artikel: Vers gras kan leiden tot minder methaanuitstoot
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Brochures
Nieuws, publicaties, projecten en tools
Nieuws
-
Droog gras? Laat het met rust, dat herstelt vanzelf
- Lange periodes van droogte komen in Nederland steeds vaker voor. Wat moeten boeren doen als hun graslanden uitdrogen? Bert Philipsen, expert Diervoeding van Wageningen Livestock Research, raadt aan het gras met rust te laten. Het kan goed herstellen als het niet kapot wordt gemaakt. -
Inrichtings- en beheerkosten inzaai experiment te Zutphen
- Gemeenten, sportclubs en andere beheerders van grasvelden die de biodiversiteits- en belevingswaarde van hun velden willen verhogen, zullen ook het kostenaspect willen meewegen. Het gaat voor hen om de meest gunstige prijs-kwaliteitverhouding. De voorbehandeling die de hoogste biodiversiteits- en belevingswaarde oplevert zal dan ook niet automatisch de voorkeursbehandeling blijken te zijn. -
Resultaat beweidingsonderzoek: methaanemissie verlagen kan ook met vers gras
- Al twee jaar op rij laat de beweidingsproef van Wageningen Livestock Research zien dat de methaanemissie op basis van vers gras mogelijk te hoog wordt ingeschat. Uit de resultaatanalyse in 2022 blijkt dat de methaanemissie in 2020 én 2021 bij volledige weidegang het laagst is, vergeleken met zomerstalvoedering en graskuil. Met vers gras en weidegang kunnen melkveehouders dus niet alleen de ammoniak-, maar ook de methaanemissie verminderen. -
Blijvend grasland op Koeien & Kansen bedrijven
- In het nieuwe GLB is langjarig grasland een eco-activiteit binnen de ecoregeling. Dat is één van de redenen dat blijvend grasland voor Nederlandse melkveehouders steeds belangrijker wordt. Naast beleidsmatig voordeel, heeft blijvend grasland nog meer voordelen. Wat zijn de verschillen tussen blijvend grasland en tijdelijk grasland en hoe heeft het aandeel blijvend grasland zich de laatste jaren ontwikkeld op de Koeien & Kansen- bedrijven. -
Bevloeiing voor herstel watersysteem 't Klooster als gebiedsgerichte aanpak voor klimaatadaptatie
- In opdracht van Waterschap Rijn en IJssel voerde Agro-innovatiecentrum De Marke en WUR in 2022 in het waterwingebied ’t Klooster een wetenschappelijk én veldexperiment uit, waarbij in de winterperiode landbouwpercelen van melkveehouders bevloeid zijn om de grondwatervoorraad aan te vullen en droogteschade te verminderen. In dit artikel leest u de bevindingen. -
Dichtheid natte graskuilen beter in te schatten
- Met nieuwe onderzoeksresultaten van Wageningen Livestock Research in samenwerking met Eurofins Agro kan de beschikbare hoeveelheid droge stof van ‘natte graskuilen’ beter ingeschat worden. Aanleiding was het voorjaar van 2021 dat kouder dan normaal was en in de maand mei viel vaak en veel neerslag. Hierdoor was het lastig om kuilgras voldoende voor te drogen. In de praktijk kwamen daardoor regelmatig voorjaarsgraskuilen voor die minder dan 25% droge stof bevatten. -
Weidegang in het voorjaar biedt potentie voor het verminderen van methaanemissie
- Gras en weidegang hebben de potentie om niet alleen de ammoniakemissie, maar ook de methaanemissie te verminderen. Dat blijkt uit een meerjarige beweidingsproef waarmee Wageningen Livestock Research in 2020 startte. De eerste resultaten van 2021 zijn nu bekend. Die laten wederom zien dat de methaanemissie vooral in het voorjaar het laagst is bij volledig weiden, vergeleken met graskuil en zomerstalvoedering. -
Effect kruidenrijk grasland in combinatie met beweiding
- Wat gebeurt er als we onze koeien laten grazen op percelen met kruiden in plaats van percelen met Engels raaigras? In het project ‘Productief Kruidenrijk Grasland’ verkennen we de effecten van kruiden voor vier onderdelen: graslandmanagement, bodem & biodiversiteit, diergezondheid en diergedrag. -
Werken aan reductie methaan en ammoniak met beweiden en vers gras
- Naast een reductie van ammoniak werkt Agro-Innovatiecentrum De Marke ook aan reductie van methaan die ontstaat bij pensfermentatie (enterische methaan). Eén van de maatregelen daarbij is het maximaal inzetten van beweiding en vers gras. Vers gras lijkt een lagere methaanemissie te hebben dan kuilgras en weiden geeft bovendien minder ammoniakemissie dan de koeien op stal. -
Zoeken naar manieren om emissiearm ruwvoer te oogsten
- De kwaliteit van ruwvoer is van belang om de emissie van broeikasgassen uit de landbouw te verlagen. Dit blijkt uit eerder onderzoek. Om de gevraagde reductie van 30% te realiseren kijken onderzoekers van Wageningen Livestock Research nu binnen het project Koeien & Kansen naar de impact van ruwvoerkwaliteit op de methaan- en ammoniakemissie uit de melkveehouderij. Dit doen ze door te onderzoeken wat het effect is van het eerder oogsten van gras en het later oogsten van snijmaïs op de methaanemissie. Leidt dit tot een lagere methaanemissie? En heeft dit van effect op de ammoniakemissie?
Recente publicaties
-
Analyse Kringloopwijzer data 2016-2018
Wageningen: Wageningen Livestock Research (Rapport / Wageningen Livestock Research 1305) -
Verkenning betere berekening van opname vers gras in de KringloopWijzer
Wageningen: Wageningen Livestock Research (Rapport / Wageningen Livestock Research 1261) -
Weidegang en draagkracht
Wageningen: Wageningen Plant Research (Factsheet Ruwvoer & Bodem 5) -
Strategieën precisiebemesting op gras
V-focus (2019), Volume: 16, Issue: 3 - ISSN 1574-1575 - p. 18-20.
Uitgelicht:
-
Beweidbare oppervlakte en weidegang op melkveebedrijven in Nederland
Wageningen: Wageningen UR Livestock Research (Livestock Research rapport 917) -
Factsheet : Weidegang voor melkvee
-
Het effect van diverse beregeningsstrategieën op de opbrengst van gras
In: Gebundelde verslagen - Lelystad: Nederlandse Vereniging voor Weide- en Voederbouw
Actuele projecten
- Home Made Eiwit
- Graslandmanagement voor reductie methaan & ammoniakemissie
- Graslandmanagement in praktijk
- Ruwvoer en bodem
- Stichting Weidegang
- Integraal Aanpakken: voerspoor
Tools
- Adviesbasis bemesting
- Beweidingswijzer
- Grashoogtemeterkaart
- Grip op Gras
- Mijn Kringloopwijzer