Dossier

Mest

De veehouderij wereldwijd produceert een grote hoeveelheid mest. Mest is rijk aan mineralen (fosfaten, stikstof, kalium), maar ook aan eiwitten, vetzuren en andere bijzondere organische stoffen. Mest kan gebruikt worden voor bemesting, maar ook als energiebron of als basis voor nieuwe (bio)producten. De benutting van mest is alleen vaak niet optimaal, wat negatieve effecten op het milieu heeft.

Wageningen University & Research (WUR) onderzoekt hoe mineralen uit dierlijke mest, reststromen en kunstmest kunnen worden geoptimaliseerd, zowel in Nederland als daarbuiten. Hierbij speelt het terugdringen van de effecten op het milieu en de leefomgeving een belangrijke rol. Daarnaast analyseert WUR ook het beleid en de wet- en regelgeving rondom mest.

In dit dossier vindt u een greep uit de belangrijkste resultaten, ontwikkelingen en informatie. Daarnaast kunt u contact opnemen met een van onze experts.

Hoe kunnen we de impact van mest op het milieu verkleinen?

In Nederland wordt veel mest geproduceerd door de veehouderijsector. Mest wordt vaak als een probleem gezien. Als deze niet goed verwerkt wordt kan het namelijk voor problemen zorgen: uitspoeling van fosfaat en nitraat naar grond- en oppervlaktewater. Dit leidt tot eutrofiëring en uitstoot van ammoniak en stikstofoxiden, wat bodemverzuring en vermindering van de biodiversiteit veroorzaakt. Veel partijen werken hard gewerkt om de impact van de veehouderij op het milieu te minimaliseren en emissies te verminderen.

Om de gevolgen van de hoge productie van mest te beperken moeten boeren de mest op voorgeschreven manieren toedienen, bijvoorbeeld met een sleepvoetenmachine. Ook bij deze methoden is nog ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld door mest te verdunnen met water. Dergelijke methoden hebben als voornaamste doel dat de nutriënten uit de mest efficiënter worden opgenomen. Om een optimale efficiëntie te behalen wordt er steeds meer gebruik gemaakt van technieken zoals precisiebemesting en robotica. Maar ook de intelligentie van de dieren zelf wordt ingezet, zo ontwikkelde WUR in samenwerking met het bedrijfsleven en varkenshouders een toiletstal voor varkens.

Mest als waardevolle voedingsstof benutten

Mest is een waardevolle grondstof om gewassen van voedingsstoffen te voorzien. Soms wordt mest nog niet optimaal gebruikt waardoor de nutriënten die in de mest zitten niet beschikbaar zijn voor de gewassen. Zo kunnen omstandigheden verbeterd worden door ervoor te zorgen dat de grond een goede pH en ontwatering heeft. Want het is belangrijk om verspilling van nutriënten te voorkomen. Verspilling kan ook worden voorkomen door een efficiëntere manier van bemesten en bedrijfsmanagement.

Er zijn grenzen aan de hoeveelheid nutriënten die gewassen en bodems op kunnen nemen, en dan zal mest op een andere manier verwerkt moeten worden om de nutriënten te behouden. Mest kan bijvoorbeeld (co)vergist worden of verwerkt worden tot kunstmest. Via deze processen kunnen er bestandsdelen uit de mest gehaald worden terwijl het mestoverschot vermindert. Daarnaast verkent WUR ook andere alternatieven om mest te benutten, bijvoorbeeld om insecten op te kweken die vervolgens als grondstof voor veevoer zouden kunnen dienen.

Een betere toepassing en verwerking van mest zal bijdragen aan minder emissies en uitspoeling, lagere kosten en een verminderde vraag naar fossiele grondstoffen.

Lees meer over mest wetgeving (nitraatrichtlijn)

Om schade aan het milieu te voorkomen zijn er ook strikte regels opgesteld vanuit Europa. De Europese Nitraatrichtlijn bepaalt dat Nederland niet meer dan 172,9 miljoen kilo fosfaat afkomstig uit dierlijke mest mag produceren. Ook is Nederland verplicht een actieprogramma op te stellen met maatregelen om de verontreiniging van water die wordt teweeggebracht door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen, en verdere verontreiniging te voorkomen. Ter uitvoering hiervan stelt de Nederlandse overheid om de vier jaar een actieprogramma vast. Wageningen University & Research verstrekt hiertoe adviezen.